Bezsenność
Bezsenność to zaburzenie prawidłowego rytmu, głębokości i czasu trwania snu i czuwania, może objawiać się w postaci poroblemów z zasypianiem lub klikukrotnym wybudzaniem się w ciągu nocy, na przykład na skutek bezdechu. Efektem jest brak fazy odpoczynku i regeneracji organizmu. Przyczyną może być silne napięcie emocjonalne, silny, przewlekły stres pojawiający się wskutek przeżywania sytuacji konfliktowych w pracy lub w domu, przeciążenie nadmiernymi obowiązkami. Bezsenność może pojawić się również jako powikłanie przy chorobach połączonych z przewlekłym bólem i zaburzeniach psychicznych.
Jak wspomniałam wcześniej problemy ze snem mogą powstać w wyniku stresu oraz przeciążenia nadmierną ilością obowiązków. Nadaktywny tryb życia powoduje zwiększenie aktywności współczulnego układu nerwowego odpowiedzialnego za reakcję organizmu na zagrożenie typu: "walcz lub uciekaj". Jeżeli osoba znajduje się w stanie ciągłej gotowości do działania, gdzie brak jest czasu, lub możliwości a potem umiejętności odpoczynku, dochodzi do dysfunkcji układu przywspółczulnego co obajwia się min. ciągłym niepokojem, natrętnymi myślami, nadruchliwością, jak również bezsennością. Innym powikłaniem może być np. zespół niespokojnych nóg, co może dodatkowo utrudnić zasypianie i uniemożliwić spokojny sen. Jeśli taka sytuacja przedłuża się mogą pojawić się również problemy z trawieniem i inne dolegliwości ze strony narządów wewnętrznych.
Jedną z metod leczenia bezsenności jest farmakoterapia lekami wpływającymi na receptory GABA-ergiczne lub antydepresyjnymi. Należy jednak pamiętać o skutkach ubocznych tych leków np. w postaci uzależnienia, jak również o tym, że nie leczą one przyczyny bezsenności. W przypadku przewlekłej bezsenności zaleca się również psychoterapię bechawioralną.
W jaki sposób osteopatia może wpływać na bezsenność?
W naszym gabinecie często obserwuję jako, że często pracujemy w obszarze układu stomatognatycznego (barki, szyja, twarzoczaszka), że osteopatia pomaga nie tylko noworodkom i dzieciom w odzyskaniu zdrowego, spokojnego snu, ale również dorosłym. Dlaczego tak się dzieje?
Wszyscy wiemy, że rytm dobowy regulowany jest przez szyszynkę (glandula pinealis), maleńki gruczoł wydzielania wewnętrznego o kształcie migdała położony w niskowzgórzu (subthalamus). Komórki szyszynki (pinealocyty) wytwarzają z tryptofanu w procesie hydroksylazy (w reakcji tej, gdzieś „po drodze” syntetyzowany jest hormon przyjemności – serotonina) melatoninę, przy czym należy wiedzieć, że nasz organizm nie wytwarza tryptofanu endogennie, czyli niezbędne jest dostarczanie tego związku z pożywieniem ( Uwaga! Dobrym źródłem tryptofanu są np. orzechy nerkowca, które według jednego z wykładowców Akademii Osteopatii zapewniają kolorowe sny:).
Aby opisać w jaki sposób szyszynka reguluje rytm dobowy posłużę się cytatem z „Atlasu anatomii człowieka” Prometeusza: „U gadów sklepienie czaszki nad szyszynką jest ścieńczałe, co pozwala docierać do niej bodźcom świetlnym, co jednak nie występuje u ludzi. Zamiast tego u człowieka do szyszynki docierają włókna aferentne pochodzące z siatkówki, które są przekazywane w między stacjach w podwzgórzu, jak również przenoszone przez współczulne struktury szyjnego odcinka rdzenia kręgowego (dokładnie chodzi tutaj o zwój szyjny górny (ganglion cervicale superior), który wraz z III nerwem czaszkowym – nervus oculomotoricus) unerwia współczulnie oko - przyp. autora). Opisane tu połączenia pozwalają szyszynce nadal brać udział w regulacji dzień – noc (czuwanie – sen).” Co ważne, sekrecja melatoniny zachodzi tylko w ciemności.
W jaki sposób osteopatia może pomóc w przypadku zaburzeń snu? Znany jest fakt, że jeśli dana osoba znajduje się w fazie przedłużającego się stresu, oznacza to permanentne pobudzenie układu współczulnego co znacznie utrudnia zasypianie. Często zdarza się również, że jeśli już uda nam się zasnąć, to sen jest gorszej jakości, co objawia się często brakiem lub skróconą fazą snu głębokiego, kiedy to właśnie dochodzi do wydzielania melatoniny, co warunkuje efektywną regenerację naszego organizmu ponieważ, co ciekawe, melatonina w niewielkich ilościach wydzielana jest również w układzie pokarmowym gdzie powoduje spowolnienie ruchów perystaltycznych jelit. Innym efektem nadczynności układu współczulnego jest zwiększone napięcie powięzi, która na nadmiar hormonów stresu (hydrokortyzol) reaguje podobnie do wełnianego swetra upranego w zbyt wysokiej temperaturze i kurczy się czego efektem jest podwyższenie tonusu spoczynkowego mięśni. Bardzo często takie napięcia magazynują się w obszarze barków, karku, szyi i głowy i w sposób drażniący, choć nie bezpośredni , oddziaływają na zwoje układu współczulnego.
I tutaj właśnie znajdują zastosowanie techniki osteopatyczne równoważące pracę zwojów szyjnych współczulnych dzięki czemu możemy wpływać na usprawnienie przesyłania informacji aferentnej do szyszynki, jak również techniki usuwające napięcie w obrębie otworu szyjnego, którym nerw błędny (nerwus vagus), regulujący pracę układu parasympatycznego (odpowiedzialnego za trawienie i regenerację organizmu) opuszcza czaszkę w pochewce naczyniowej szyi ( wraz z tętnicą zewnętrzną i żyłą wewnętrzną szyi) schodząc po szyi w dół, w kierunku klatki piersiowej i brzucha. Inną techniką wyciszającą układ sympatyczny jest technika osteopatii czaszkowej - V4. W literaturze osteopatycznej opisywane są również techniki niebezpośredniej pracy nad zrównoważeniem aktywności samej szyszynki. Nie należy spodziewać się, że jeden zabieg usunie bezsenność. Dzieje się tak raczej rzadko, ponieważ skuteczność działań osteopaty uzależniona jest od wielu czynników niezależnych od niego, a przede wszystkim od znalezienia pierwotnej przyczyny problemu, ale przy odrobinie cierpliwości ze strony pacjenta i jego aktywnym zaangażowaniu w proces zdrowienia często zdarza się, że zarówno długość jak i jakość snu znacznie się poprawia i odzyskujemy spokojny, głęboki sen.
